Isırgan, Urticaceae ailesinden 30-45 cm aralığında boylanabilen çiçekli bir bitkidir. Bir yıllık otsu bir bitki olmakla birlikte değişik iklim şartlarına uyumludur. Bazen bir kaç yıllık çalı-bitkisi halinde de görülebilir. Tohumları yağlıdır, bitkinin yaprakları ve gövdesi tahriş edici sıvı içeren dikenciklerle doludur, ‘ısırgan’ ismini buradan alır.
Bitkinin en özgün kimyasalları, TNF-a ve sitokinlerdir.* TNF-a yani tümör eritici faktör normalde savunma hücreleri tarafından salgılanır ve kanser hücrelerini etkisizleştirir. Sitokinler ise yine savunma hücrelerinin salgıladığı hareket habercisi alarm molekülleridir.1 [anti kanser etkinlik]
Selim prostat hipertrofisinde etkinliği kanıtlanmıştır. Çünkü TNF, serbest testesteronun etkin hali olan DHEA’na dönüşümünü bloke eder. [prostat büyümesini durdurucu etki]
Bitkinin dikencikleri histamin, serotonin ve formik asid içerir. Özellikle histaminden dolayı yapraklar dokundukları ciltte tahriş ve ödeme sebeb olurlar. Bitkinin üsaresi (ezilince çıkan sıvı) haricen soğuk etkisine bağlı kas ağrılarını giderici etkinlik gösterir. Çünkü meydana getirdiği tahriş ile dokunun ısınmasına, dolayasıyla kanlanmasına neden olur. [anti myaljik etki]
Bitki ayrıca yoğun demir içerir ve bu nedenle kansızlıkta kullanılır. [anti anemik etki]
Bitki süt artırıcı özelliğe sahiptir. Ancak bu etkinliğini açıklayıcı bir etken madde henüz tespit edilmemiştir.
*Romatoid artrit (RA), sedef (psoriyazis), lupus (SLE), multipl skleroz (MS) gibi otoimmun rahatsızlğı bulunanların bu bitkiyi kullanmaması tavsiye edilir.
- Obertreis B, et al. Ex-vivo in-vitro inhibition of lipopolysaccharide stimulated tumor necrosis factor-alpha and interleukin-1 beta secretion in human whole blood by extractum urticae dioicae foliorum. Arzneimittelforschung 1996 Apr;46(4):389-94. Published erratum appears in Arzneimittelforschung 1996 Sep;46(9):936.
- Locksley RM, Killeen N, Lenardo MJ (2001). “The TNF and TNF receptor superfamilies: integrating mammalian biology”. Cell 104 (4): 487-501. doi:10.1016/S0092-8674(01)00237-9. PMID 11239407
Indication : kanserden korunma, süt azlığı, kas ağrısı, astım, kansızlık, anemi
Usage :
Bitkinin yaprakları ıhlamur gibi, sıcak suda bekletmek suretiyle kullanılır. Günlük 3-4 çay fincanı beklenen etkiler için yeterlidir.
Tohumları, içerdiği yüksek demir oranından dolayı özellikle kansızlıkta, öğütülmek suretiyle kullanılır. Bala karıştırılabilir. Günlük kullanım 1-2 tatlı kaşığı miktarıdır.
Isırgan otu tohumu